System autorytarny a faszystowski – podobieństwa i różnice
W dzisiejszych czasach obserwujemy wzrost autorytaryzmu w wielu krajach na całym świecie. Terminy takie jak „faszyzm” i „autorytaryzm” często są używane zamiennie, jednak istnieją istotne różnice między nimi. Warto zatem przyjrzeć się bliżej podobieństwom i różnicom między systemem autorytarnym a faszystowskim, aby zrozumieć, jakie zagrożenia niosą ze sobą dla społeczeństwa i demokracji.
System autorytarny a faszystowski – podobieństwa i różnice
System autorytarny oraz faszystowski to dwa totalitarne systemy rządzenia, które często są porównywane ze sobą ze względu na ich podobieństwa, ale także różnice. Oba systemy charakteryzują się silnym przywództwem, koncentracją władzy w rękach jednostki oraz represyjną polityką wobec opozycji.
Jednym z głównych podobieństw między systemem autorytarnym a faszystowskim jest centralizacja władzy. W obu przypadkach, decyzje polityczne są podejmowane przez władzę wykonawczą, bez większego udziału społeczeństwa. Autorytaryzm i faszyzm stawiają na jednego przywódcę, który ma decydujący głos we wszystkich sprawach państwa.
Jednak pomimo tych podobieństw, istnieją także istotne różnice między systemem autorytarnym a faszystowskim. Autorytaryzm często opiera się na istniejących instytucjach i prawie, ograniczając swą władzę do sfery politycznej. Natomiast faszyzm dąży do rewolucyjnej zmiany społecznej i gospodarczej, często stosując przemoc i terror jako środki do osiągnięcia celu.
Podobieństwa między systemem autorytarnym a faszystowskim:
- Centralizacja władzy
- Silne przywództwo
- Represyjna polityka wobec opozycji
Różnice między systemem autorytarnym a faszystowskim:
- Autorytaryzm oparty na istniejących instytucjach, faszyzm na rewolucyjnej zmianie
- Autorytaryzm ogranicza się do sfery politycznej, faszyzm dąży do kontroli nad społeczeństwem
- Autorytaryzm może być wprowadzony drogą legalną, faszyzm zazwyczaj wymaga przemocy
Geneza systemu autorytarnego i faszystowskiego
Nie da się zaprzeczyć, że systemy autorytarne i faszystowskie wywołują wiele emocji i kontrowersji w społeczeństwie. Jednakże, warto bliżej przyjrzeć się genezie tych dwóch totalitarnych form rządów, aby zrozumieć, jak się różnią i jakie mają podobieństwa.
Podobieństwa:
- Obydwa systemy charakteryzują się nadmierną koncentracją władzy w rękach jednej osoby lub partii politycznej.
- Oba dążą do silnego kontrolowania społeczeństwa i eliminacji wszelkich form opozycji politycznej.
- W obu przypadkach występuje silne naciskanie na narodową jedność i przynależność do państwa.
Różnice:
- System autorytarny może pozostawić formalne struktury demokratyczne, podczas gdy faszystowski zazwyczaj prowadzi do całkowitej likwidacji demokracji.
- Faszyzm często wychodzi z ideologii rasizmu i nacjonalizmu, podczas gdy autorytaryzm może być bardziej oparty na władzy militarnej lub autokratycznym przywództwie.
| Aspekt | System autorytarny | System faszystowski |
|---|---|---|
| Koncentracja władzy | W rękach jednej osoby lub partii politycznej | W rękach jednej osoby lub partii politycznej |
| Demokratyczne struktury | Mogą pozostać | Zazwyczaj likwidowane |
| Ideologia | Władza militarystyczna lub autokratyczne przywództwo | Rasizm i nacjonalizm |
Elementy charakterystyczne systemu autorytarnego
Pomimo różnic pomiędzy systemem autorytarnym a faszystowskim, oba mają pewne elementy charakterystyczne, które sprawiają, że są one podobne pod pewnymi względami. Jednak warto zauważyć także istotne różnice między nimi. Przyjrzyjmy się bliżej zarówno podobieństwom, jak i różnicom.
Podobieństwa:
- Centralizacja władzy – zarówno system autorytarny, jak i faszystowski charakteryzują się silnym skupieniem władzy w rękach jednostki lub partii.
- Cenzura – oba systemy stosują kontrolę nad mediami i informacją, aby kształtować opinię publiczną.
Różnice:
- Ideologia – system faszystowski oparty jest na skrajnym nacjonalizmie i rasizmie, podczas gdy system autorytarny może mieć różne podłoża ideologiczne.
- Reżim – autorytaryzm może przyjmować różne formy, podczas gdy faszyzm zazwyczaj wiąże się z charakterystycznymi elementami, takimi jak kult przywódcy czy ekstremalny nacjonalizm.
Wniosek? Choć systemy autorytarne i faszystowskie mają pewne elementy wspólne, ważne jest zrozumienie ich różnic i unikanie mylenia ich ze sobą. Obydwa mają potencjał do naruszania praw człowieka i prowadzenia do totalitaryzmu, dlatego warto być czujnym i krytycznym wobec obu.
Elementy charakterystyczne systemu faszystowskiego
W systemie faszystowskim elementy charakterystyczne stanowią fundament jego ideologii i sposobu rządzenia. Podobnie jak w systemie autorytarnym, faszystowski rząd opiera się na centralizacji władzy, kontrolowaniu społeczeństwa i ograniczaniu swobód obywatelskich. Jednak istnieją również istotne różnice między tymi dwoma formami systemów politycznych.
Jednym z kluczowych elementów faszystowskiego systemu jest kult przywódcy, który uznawany jest za nieomylnego i bezsprzecznego autorytet. Władza w rękach jednej osoby jest absolutna, co sprawia, że decyzje podejmowane są szybko i bez dyskusji. W systemie autorytarnym, choć władza jest skoncentrowana w rękach jednego przywódcy, istnieje większa liczba instytucji i organów rządowych, które mają pewien stopień niezależności.
Faszystowski system opiera się także na nacjonalizmie i skrajnym szowinizmie, czego brak często jest w systemach autorytarnych. Ideologia faszystowska podkreśla znaczenie jedności narodu i silnej władzy państwa, czasami nawet kosztem innych narodów. W systemie autorytarnym, choć narodowe interesy są również istotne, nie są one zazwyczaj tak radykalnie forsowane.
Kolejnym ważnym elementem faszystowskiego systemu jest stosowanie przemocy i represji wobec przeciwników politycznych i etnicznych. System autorytarny także może stosować represje, ale zazwyczaj nie ma on charakteru tak brutalnego i bezwzględnego, jak w systemach faszystowskich. Represje są bardziej kontrolowane i rzadziej sięgają skrajności.
W fazystowskim systemie ważnym elementem jest kontrola mediów, eliminacja opozycji politycznej oraz stosowanie propagandy i manipulacji informacyjnej. W systemie autorytarnym również występuje kontrola mediów i eliminacja opozycji, jednak nie w tak drastycznym stopniu i bez zdecydowanej dominacji jednej partii czy przywódcy.
Podsumowując, choć system faszystowski i autorytarny mają pewne podobieństwa, to istnieją również istotne różnice, które determinują ich charakter i funkcjonowanie. W ostatecznym rozrachunku, oba systemy są niebezpieczne dla demokracji i swobód obywatelskich, dlatego ważne jest ich monitorowanie i przeciwdziałanie ich ewentualnemu rozprzestrzenianiu się.
Rola przywódcy w systemie autorytarnym
W systemie autorytarnym, rola przywódcy jest kluczową częścią struktury władzy. Osoba na stanowisku przywódcy posiada szerokie uprawnienia i kontrolę nad decyzjami politycznymi i społecznymi. Jednakże warto zaznaczyć, że system autorytarny różni się od faszyzmu, mimo że oba charakteryzują się silnym przywództwem i kontrolą.
Podstawowe podobieństwa między systemem autorytarnym a faszystowskim obejmują:
- Centralizację władzy w rękach przywódcy
- Represje wobec opozycji politycznej
- Propagandę i kontrolę mediów
- Wykorzystanie kultu jednostki
Jednakże istnieją istotne różnice między oboma systemami, takie jak:
- W systemie faszystowskim ideologia rasistowska zajmuje centralne miejsce, podczas gdy w systemie autorytarnym niekoniecznie
- W systemie autorytarnym istnieje często jakaś forma instytucjonalnego nadzoru nad przywódcą, podczas gdy w systemie faszystowskim przywództwo jest często autorytatywne i bezkompromisowe
| Nadzór kapitana | Kult jednostki | Propaganda |
| Silos | Ludzie | Medialne |
Mimo że systemy autorytarne i faszystowskie mają pewne podobieństwa, to ważne jest zauważyć ich unikalne cechy i różnice. Uważne analizowanie roli przywódcy w tych systemach pozwala zrozumieć dynamikę władzy i wpływ, jakie może mieć na społeczeństwo.
Rola przywódcy w systemie faszystowskim
W systemie faszystowskim rola przywódcy jest kluczowa i niepodważalna. To on jest głównym autorytetem, któremu podporządkowane są wszystkie sfery życia społecznego. Jego decyzje są bezwzględnie respektowane, a kult jednostki otacza go czcią.
W porównaniu do autorytarnych systemów, gdzie władza jest skupiona w rękach jednostki lub grupy osób, system faszystowski cechuje się jeszcze większym stopniem centralizacji władzy. Przywódca faszystowski jest niekwestionowanym liderem, który dyktuje zasady funkcjonowania społeczeństwa.
Podobieństwem między systemem autorytarnym a faszystowskim jest silna kontrola nad obywatelami. Jednak w systemie faszystowskim kontrola ta jest jeszcze bardziej restrykcyjna, a represje wobec osób sprzeciwiających się reżimowi są dużo surowsze.
Podstawową różnicą między autorytarnym a faszystowskim systemem jest ideologia, która kieruje działaniami przywódcy. W systemie autorytarnym głównym celem przywódcy może być utrzymanie stabilności społecznej, podczas gdy w systemie faszystowskim celem może być np. ekspansja terytorialna czy eliminacja określonych grup społecznych.
Wprowadzam tabelę, która prezentuje kluczowe różnice między systemem autorytarnym a faszystowskim:
| System Autorytarny | System Faszystowski |
|---|---|
| Władza skoncentrowana w rękach jednostki lub grupy | Silna centralizacja władzy w rękach przywódcy |
| Relatywnie mniejsze represje wobec opozycji | Surowsze represje wobec osób sprzeciwiających się reżimowi |
| Celem może być utrzymanie stabilności społecznej | Celem może być ekspansja terytorialna czy eliminacja określonych grup społecznych |
Struktura władzy w systemie autorytarnym
W systemie autorytarnym struktura władzy opiera się na jednostronnym rządzeniu, gdzie decyzje podejmowane są przez jedną centralną autorytetę. Podobieństwa między systemem autorytarnym a faszystowskim są niezaprzeczalne, jednak istnieją także istotne różnice, które warto wziąć pod uwagę.
W obu systemach władza skupia się w rękach jednostki lub wąskiej grupy osób, które mają kontrolę nad wszystkimi działaniami państwa. Zarówno autorytaryzm, jak i faszyzm cechuje silne skupienie władzy oraz ograniczenie wolności obywatelskich. Obydwa systemy kładą nacisk na posłuszeństwo wobec władzy centralnej i dążą do zwiększenia kontroli nad społeczeństwem.
Jednakże istnieje różnica między autorytaryzmem a faszyzmem w kontekście ideologicznym. Faszyzm często wywodzi swoje założenia z nacjonalizmu i rasizmu, podczas gdy autorytaryzm może mieć bardziej ogólny charakter, opierając się głównie na utrzymaniu kontroli i porządku w społeczeństwie.
W systemie autorytarnym struktura władzy może być bardziej hierarchiczna, gdzie decyzje podejmowane są na szczeblu centralnym i następnie rozprowadzane na niższe szczeble administracyjne. Natomiast w systemie faszyzmu często pojawiają się elementy kultu jednostki oraz propagandy, które mają na celu umocnienie władzy przywódcy.
Podsumowując, chociaż systemy autorytarne i faszyzmu mają wiele wspólnych cech, takich jak koncentracja władzy i ograniczenie wolności obywatelskich, istnieją również istotne różnice ideologiczne i strukturalne, które należy uwzględnić. Warto dokładnie analizować oba systemy, aby lepiej zrozumieć specyfikę każdego z nich oraz ich potencjalne konsekwencje dla społeczeństwa.
Struktura władzy w systemie faszystowskim
W systemie faszystowskim struktura władzy jest oparta na zasadach autorytaryzmu, hierarchii i centralizacji. Podstawowym celem faszystów jest ustanowienie silnego przywódcy, który ma pełną władzę i kontrolę nad społeczeństwem. Jednocześnie, obywatele są pozbawieni swobód i praw obywatelskich, aby wzmocnić autorytet rządzących.
Podobieństwa między systemem autorytarnym a faszystowskim są zauważalne w sposób, w jaki władza jest skoncentrowana w rękach nielicznej grupy osób, które decydują o losie całego społeczeństwa. Zarówno w systemie autorytarnym, jak i faszystowskim, obowiązuje silna cenzura, kontrola mediów oraz represje wobec opozycji politycznej.
Jednak istnieją też istotne różnice między tymi dwoma systemami. W systemie faszystowskim nacisk kładziony jest na ekstremalny nacjonalizm, rasizm i supremację jednej grupy społecznej nad innymi. Ponadto, faszystowskie reżimy stosują przemoc i terroryzm jako narzędzia kontroli społecznej.
Dodatkowym elementem charakterystycznym dla systemu faszystowskiego jest korporacjonizm, czyli centralne zarządzanie gospodarką przez rząd w celu osiągnięcia jednolitego celu narodowego. Firmy i instytucje są kontrolowane przez państwo, co prowadzi do braku prawdziwej wolności gospodarczej.
Podsumowując, mimo że systemy autorytarne i faszystowskie mają wiele wspólnych cech, to istnieją istotne różnice, które determinują ich specyfikę i wpływ na społeczeństwo. Łamanie praw człowieka, represje i dyktatura charakteryzują oba systemy, ale faszystowski reżim idzie krok dalej, wprowadzając elementy rasizmu, nacjonalizmu i korporacjonizmu.
Manipulacja społeczeństwem w systemie autorytarnym
W systemach autorytarnych i faszystowskich manipulacja społeczeństwem odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu władzy i kontroli nad obywatelami. Pomimo różnic między tymi systemami, istnieje wiele podobieństw w wykorzystywaniu tego narzędzia do osiągnięcia politycznych celów.
Jednym z głównych podobieństw między systemem autorytarnym a faszystowskim jest silne narzucanie jednej ideologii czy światopoglądu społeczeństwu. Zarówno autorytaryści, jak i faszyści starają się wykorzystać manipulację, aby kontrolować przekaz mediów i edukację, kształtując tym samym myślenie i postawy obywateli zgodnie z własnymi interesami.
W obu systemach często wykorzystuje się retorykę nacjonalistyczną, szowinistyczną i rasistowską, aby podzielić społeczeństwo i zwiększyć kontrolę nad ludźmi. Wykorzystując emocje i stereotypy, władza autorytarna i faszystowska potrafią skutecznie narzucić swoją narrację i manipulować zachowaniami obywateli.
W systemie autorytarnym i faszystowskim kluczową rolę odgrywa również kontrola nad informacją. Cenzura, dezinformacja i propaganda są powszechne, co pozwala rządzącym wybielać swoje działania, a jednocześnie demonizować swoich przeciwników. Dzięki temu społeczeństwo traci zdolność do krytycznego myślenia i staje się łatwiejsze do manipulacji.
Warto zauważyć, że choć systemy autorytarne i faszystowskie posiadają wiele podobieństw w sposobie manipulacji społeczeństwem, to istnieją również istotne różnice. Faszyzm często nacechowany jest totalitaryzmem i ekstremizmem, co sprawia, że manipulacja jest jeszcze bardziej brutalna i bezwzględna, a represje wobec opozycji jeszcze cięższe.
Manipulacja społeczeństwem w systemie faszystowskim
W systemie autorytarnym i faszystowskim manipulacja społeczeństwem odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu władzy oraz kontrolowaniu obywateli. Pomimo pewnych podobieństw, oba systemy mają swoje własne cechy i techniki manipulacji, które odróżniają je od siebie.
W obu systemach istnieje silna centralizacja władzy, która umożliwia rządzącym kontrolę nad informacjami i dyskursem społecznym. Media są często wykorzystywane do szerzenia propagandy i narracji korzystnej dla władzy, co prowadzi do manipulacji percepcją społeczeństwa.
Jednak w systemie faszystowskim manipulacja ma często bardziej bezpośredni charakter, wykorzystując strach, nienawiść i przemoc, aby podporządkować społeczeństwo. Odróżnia go także kult przywódcy oraz glorifikacja państwa jako nadrzędnego do jednostki.
W przeciwieństwie do tego, w systemie autorytarnym manipulacja może przybierać bardziej subtelną formę, wykorzystując zasoby ekonomiczne, polityczne i społeczne do wywierania wpływu na decyzje społeczeństwa. Może to obejmować kontrolę nad zasobami, przekształcanie edukacji czy ograniczanie wolności obywatelskich.
Mimo różnic, zarówno system autorytarny, jak i faszystowski opierają się na manipulacji społeczeństwem, aby utrzymać władzę i kontrolę. Dlatego ważne jest, aby być świadomym tych technik i szukać alternatywnych źródeł informacji, aby nie dać się manipulować.
Przykłady historyczne systemów autorytarnych
Wielu historyków zastanawia się nad podobieństwami i różnicami między systemem autorytarnym a faszystowskim. Obydwa systemy opierają się na silnej kontroli rządu nad społeczeństwem, ale różnią się w niektórych kluczowych aspektach.
Podobieństwa:
- Obydwa systemy zakładają silne przywództwo polityczne, które ma całkowitą kontrolę nad krajem.
- Oba systemy promują nacjonalizm i silne poczucie jedności narodowej.
- Obydwa systemy często stosują represje wobec opozycji politycznej i ograniczają prawa obywatelskie.
Różnice:
- System autorytarny często dopuszcza pewną formę opozycji i różnorodności politycznej, podczas gdy system faszystowski jest silnie opresyjny wobec wszelkich przejawów niezgody.
- Faszyzm często opiera się na idei rasy i przewagi narodowej, podczas gdy system autorytarny może być bardziej oparty na zachowaniu porządku i stabilności politycznej.
| System Autorytarny | System Faszystowski |
|---|---|
| Lokalna administracja | Centralna administracja |
| Mniejsza rola kultu jednostki | Silne kult jednostki |
| Stabilność polityczna | Agresywna ekspansja terytorialna |
Podsumowując, choć systemy autorytarne i faszystowskie mają pewne podobieństwa, to ich różnice kluczowe znacząco wpływają na sposób funkcjonowania i wpływ na społeczeństwo. Zrozumienie tych różnic jest kluczowe dla analizy historii i polityki.
Przykłady historyczne systemów faszystowskich
System autorytarny a faszystowski mają wiele podobieństw, ale także istotne różnice. Przyjrzyjmy się kilku historycznym przykładom faszystowskich systemów, aby lepiej zrozumieć te kwestie.
Podobieństwa między systemem autorytarnym a faszystowskim:
- Oba systemy charakteryzują się silnym przywództwem i centralizacją władzy.
- Wykorzystują propagandę do kontrolowania społeczeństwa i manipulowania opiniami publicznymi.
- Stawiają nacisk na militarystyczne wartości oraz promują silną i zjednoczoną narodową wspólnotę.
Różnice między systemem autorytarnym a faszystowskim:
- Podstawą systemu faszystowskiego jest ideologia rasizmu i supremacji narodowej, czego brakuje w autorytarnych reżimach.
- Faszyzm często promuje ekstremalne formy nacjonalizmu i używa przemocy wobec swoich przeciwników, co rzadko ma miejsce w systemach autorytarnych.
- Mimo że oba systemy ograniczają prawa obywatelskie, to faszystowski system jeszcze bardziej narusza wolności i prawa jednostki.
| Przykład historyczny | System |
|---|---|
| Włochy pod rządami Benito Mussoliniego | Faszyzm |
| Niemcy za czasów Adolfa Hitlera | Nazizm |
Obecne przykłady systemów autorytarnych
System autorytarny a faszystowski – podobieństwa i różnice
Chociaż systemy autorytarne i faszystowskie wydają się być podobne, istnieją subtelne różnice, które warto zauważyć.
Podobieństwa:
- Obydwa systemy zakładają silną kontrolę nad społeczeństwem.
- W obu przypadkach rządzi autorytarna partia lub przywódca.
- Oba systemy nie tolerują opozycji politycznej.
Różnice:
- System faszystowski opiera się na ideologii nacjonalistycznej, podczas gdy system autorytarny może być bardziej ogólny.
- Faszyzm często promuje przemoc i agresję jako narzędzia polityczne, podczas gdy autorytaryzm może być mniej skłonny do takich metod.
Warto pamiętać, że zarówno system autorytarny, jak i faszystowski, ograniczają prawa obywatelskie i wolności jednostki. Ważne jest, aby być świadomym różnic między nimi i zdawać sobie sprawę z negatywnych skutków ich rządów.
Obecne przykłady systemów faszystowskich
Jednym z obecnych przykładów systemów faszystowskich jest reżim Kim Dzong Una w Korei Północnej. Podobnie jak w systemach faszystowskich, władza skupiona jest w rękach jednego autorytarnego przywódcy, który ma pełną kontrolę nad krajem.
Wenezuela pod rządami Nicolasa Maduro również może być uznana za system o cechach faszystowskich. Naruszenia praw człowieka, represje wobec opozycji politycznej i kontrola mediów to tylko niektóre z podobieństw do faszyzmu.
Niemcy nazistowskie pod przywództwem Adolfa Hitlera to historyczny przykład systemu faszystowskiego, charakteryzującego się nacjonalizmem, represjami wobec mniejszości oraz agresywną polityką zagraniczną.
Podobieństwa między systemem faszystowskim a autorytarnym obejmują:
- Silną centralizację władzy
- Represje wobec opozycji politycznej
- Kontrolę mediów
Jednak istnieją także istotne różnice między tymi dwoma systemami. System autorytarny może być bardziej elastyczny i mniej oparty na ideologii niż system faszystowski. Autorytaryzm może przyjmować różne formy, podczas gdy faszyzm jest bardziej zdefiniowany ze względu na swoje ideologiczne korzenie.
| System autorytarny | System faszystowski |
| Elastyczny | Silnie ideologiczny |
| Mniej oparty na ideologii | Ściśle ideologiczny |
| Różne formy | Konkretnie zdefiniowany |
Działania społeczności międzynarodowej wobec systemów autorytarnych i faszystowskich
Podczas dyskusji na temat działań społeczności międzynarodowej wobec systemów autorytarnych i faszystowskich często pojawia się pytanie o podobieństwa i różnice między nimi. Choć oba systemy cechuje silna kontrola władzy oraz ograniczenie swobód obywatelskich, istnieją istotne różnice, które warto zauważyć.
Podobieństwa:
- Oba systemy zakładają silną centralizację władzy.
- W obu przypadkach dochodzi do ograniczenia praw obywatelskich i wolności słowa.
- W obu systemach istnieje tendencja do narzucania jednolitej ideologii politycznej.
Różnice:
- System autorytarny to często rząd jednej partii politycznej, natomiast system faszystowski może być oparty na ideologii rasistowskiej lub nacjonalistycznej.
- W przypadku systemu faszystowskiego, często pojawia się kult przywódcy i glorifikacja wojny, czego nie zawsze można dostrzec w systemach autorytarnych.
- Systemy faszystowskie często posługują się przemocą i represjami wobec osób, które nie zgadzają się z oficjalną ideologią, czego nie zawsze można dostrzec w systemach autorytarnych.
| Porównanie | System autorytarny | System faszystowski |
|---|---|---|
| Podstawowa ideologia | Jedna partia polityczna | Rasistowska lub nacjonalistyczna |
| Gloryfikacja wojny | Rzadziej występuje | Często obecna |
| Przemoc wobec oponentów | Mniej widoczna | Często stosowana |
Podsumowując, mimo że system autorytarny i faszystowski mogą wydawać się podobne na pierwszy rzut oka, istnieją istotne różnice w ich strukturze i ideologii. Zapoznanie się z tymi różnicami może pomóc nam lepiej zrozumieć jakie zagrożenia niosą za sobą oba systemy i jakie działania należy podjąć, aby bronić demokracji i prawa człowieka. W obliczu wzrostu autorytaryzmu na świecie, ważne jest, abyśmy pozostali czujni i gotowi do kontestowania wszelkich przejawów tych totalitarnych tendencji. Tylko poprzez świadome działanie i wspólne wysiłki możemy zapobiec rozprzestrzenianiu się systemów opresyjnych i budować społeczeństwo oparte na wartościach demokratycznych i poszanowaniu praw człowieka.
